Hulpverleners worstelen met morele dilemma’s Coronacrisis
Veel hulpverleners ervaren morele dilemma’s door de maatregelen en veranderingen tijdens de corona-crisis. Dat blijkt uit het Kwetsbaar in Amsterdam onderzoek van de Vrije Universiteit Amsterdam samen met GGD Amsterdam, Leger des Heils Amsterdam, HVO-Querido en De Regenboog Groep.
Hulpverleners vragen zich bijvoorbeeld af of ze voorrang moeten geven aan direct contact als dat beter is voor de hulpverlening, ook al brengt dat risico’s met zich mee. Of moeten ze juist zoveel mogelijk afstand moeten houden en gebruik maken van digitale technologie? Ook worstelen ze met de afweging van individuele versus groepsbelangen. Moeten hulpverleners thuis hun contacten helemaal beperken om zo voor hun cliënten het risico zo klein mogelijk te maken?
Effecten op kwetsbare groepen
Het eerste rapport van het door ZonMw gesubsidieerde onderzoek geeft een overzicht van de effecten van de corona-crisis op kwetsbare mensen in Amsterdam en van de veranderingen in de hulpverlening aan deze groep mensen. De veranderingen in de hulpverlening waren ingrijpend. De belangrijkste aanpassingen zijn het thuiswerken, afstand houden, digitalisering van contact, verminderen van bezoekers, het sluiten van de deuren van locaties en het realiseren van nachtopvang. De effecten hiervan zijn zowel positief als negatief. Een positief effect is dat het aantal Covid-19 besmettingen relatief laag is gebleven, mogelijk doordat ze al sociaal geïsoleerd waren, door een succesvolle isolatieaanpak, of door een grotere resistentie onder deze groep mensen. Ook de nachtopvang heeft duidelijk positieve effecten gehad, doordat het rust gaf aan bezoekers die tijd kregen voor reflectie op hun leven en een nieuw hulpverleningstraject konden opstarten. Een negatief effect is dat sommige problemen, zoals psychoses en huisvervuiling, hebben kunnen escaleren door minder contact en toezicht.
Virusbesmetting laag, maar psychische problemen toegenomen
De effecten van Covid-19 blijken per groep verschillend. Een interessante observatie is dat het aantal virusbesmettingen onder de kwetsbare groepen lager lijkt te zijn gebleven dan verwacht werd. Dit geldt ook voor een groot deel van de cliënten op een woonlocatie. Daarnaast is bij de groep die sterk afhankelijk is van hulp geconstateerd dat de psychische problemen zijn toegenomen. De grootste negatieve effecten zijn zichtbaar in de groep mensen die juist op weg was naar een meer zelfredzaam bestaan (bijvoorbeeld cliënten op een woonlocatie) en waar dit proces stil kwam te liggen. Dat heeft in een aantal gevallen tot forse terugval geleid. Het tegenovergestelde effect is gezien bij mensen die zelfredzaam bleken te zijn. Soms meer dan verwacht waren ze in staat om zelfstandig te leven en een beroep te doen op hun eigen netwerk.
De onderzoekers komen met een aantal concrete aandachtspunten voor de hulpverlening tijdens de corona-crisis. Ze stellen dat organisaties moeten zoeken naar mogelijkheden om de ervaren dilemma’s op een structurele en open manier te bespreken, bijvoorbeeld met collega’s in de vorm van moreel beraad of met een vertrouwenspersoon. Ook stellen ze om het grote, positieve effect van de nachtopvang te versterken en nog sterker in te zetten op huisvesting voor mensen die dakloos zijn of worden.
