Deelproject 4: Solidariteit en Vertrouwen

Maatschappelijke Dynamiek

Godfried Engbersen en André Krouwel

In dit werkpakket beantwoorden wij de volgende onderzoeksvragen: wat zijn de gevolgen van COVID-19 voor onderlinge solidariteit en algemeen en institutioneel vertrouwen, en In hoeverre zijn deze gevolgen ongelijk verdeeld naar sociale klasse, leeftijd, gender, etniciteit, gezondheid en type buurten? De analyses zijn gebaseerd op door ons verzamelde enquêtegegevens onder het vaste panel van onderzoeksbureau Kieskompas, aangevuld met extra respondenten in Rotterdam en Den Haag (N in Rotterdam = 1437; Den Haag = 1672; Nederland = 6601).

In de coronacrisis lijkt sprake te zijn van een ongekende solidariteit tussen mensen. De eerste meting van de studie De bedreigde stad laat zien dat maar liefst driekwart van de respondenten, zowel in Rotterdam als landelijk, zegt ‘zeker’ steun aan familie of vrienden te zullen geven of doet dit al. Meer dan 60 procent van de ondervraagde Rotterdammers en Nederlands geeft ‘zeker’ steun aan vrienden of doet dit al. Ruim dertig procent van de ondervraagden is ‘zeker’ bereid onbekenden te ondersteunen of doet dit al (Engbersen et al. 2020). We zullen nadere analyses doen over het bereik van deze initiatieven en informele steun. Het is belangrijk om na te gaan in hoeverre ze kwetsbare burgers en buurten bereiken. Daarnaast gaan we, in samenspraak met lokale professionals en beleidsmakers, in op de vraag of deze initiatieven en informele steun ook in de toekomst kunnen voortbestaan. Hoe kunnen (lokale) overheden of andere instellingen deze initiatieven ondersteunen om hun duurzaamheid te vergroten?

Een tweede relevant thema is vertrouwen. Nederland staat te boek als een high trust society. De eerste meting van De bedreigde stad laat een opmerkelijk hoge mate van vertrouwen zien in medemensen en instituties. Rond twee derde van de respondenten, zowel in Rotterdam als landelijk, heeft (veel) vertrouwen in de landelijke overheid en gezondheidsinstellingen (RIVM, GGD).  Belangrijke vragen over vertrouwen in tijden van corona zijn: is er een verband tussen de mate van vertrouwen van mensen en hun gezondheidssituatie en de mate waarin ze negatieve gevolgen van het virus ondervinden? Zijn degenen die het meest door het virus worden geraakt ook degenen die weinig en/of afnemend vertrouwen hebben?  En wat zijn mogelijke bronnen van relatief weinig en/of afnemend vertrouwen, bijvoorbeeld in termen van de informatiebronnen van mensen? We zullen in samenspraak met professionals en beleidsmakers in Den Haag en Rotterdam, nadenken over beleidsstrategieën opdat het vertrouwen in de overheid en andere belangrijke instanties hoog blijft, ook als de crisis langer voortduurt.