Dakloosheid en Corona
Dakloze mensen vormen mogelijk een hoog-risicogroep voor een COVID-19 infectie. Dit komt door een grotere blootstelling en grotere infectiegevoeligheid als gevolg van hun leefomstandigheden, slechtere gezondheid, hoge mate van psychische stress, verminderde weerstand en hoger risico op complicaties door comorbiditeit zoals COPD en hart- en vaatziekten.
Individuele factoren zoals beperkte gezondheidsvaardigheden en cognitieve vermogens, psychische en verslavingsproblemen en systemische factoren (meerpersoonsslaapkamers in de opvang, verblijf op straat, gedeeld sanitair) maken zelfzorg en naleving van gedragsmaatregelen, om een COVID-19 infectie te voorkomen, lastiger. Tijdens de COVID-19 pandemie is zorg en opvang voor dakloze mensen aangepast: noodopvang is gecreëerd, in de reguliere opvang is het aantal dakloze mensen per zaal of kamer verminderd, dagbesteding is gesloten of anders ingericht, verslavings-, huisartsen- en GGZ- zorg vindt plaats op afstand en in beperktere omvang, doorstroom naar Housing First of andere trajecten is vertraagd. Wat de korte en lange termijn gevolgen hiervan zijn, is nog onbekend.
Dit project heeft als doel inzicht te krijgen in de impact van de COVID-19 pandemie op de levens, zorg en opvang voor dakloze mensen.
Laatste Nieuws
Doelen van het project zijn inzicht krijgen in:
Het aantal COVID-19 infecties onder dakloze mensen en mogelijke veranderingen in zorgvragen en huisartsenzorg voor daklozen.
De effecten en gevolgen van de COVID-19 pandemie en maatregelen voor dakloze mensen en voor de keten van zorg en ondersteuning.
De implementatie van gemeentelijk “Corona beleid” voor dakloze mensen en nieuwe initiatieven voor zorg en opvang.
De invloed van de COVID-19 pandemie op het aantal dakloze mensen en de samenstelling van de populatie dakloze mensen.
Daarna zal in co-creatie met alle betrokkenen aanbevelingen opstellen voor de keten van zorg, opvang en ondersteuning voor dakloze mensen en voor beleid ter preventie van (een toename van) dakloosheid.
Geleerde lessen:
Zowel dakloze mensen als medewerkers in zorg en opvang constateerden dat de voor de Coronamaatregelen gebruikte communicatie en informatie materialen in veel gevallen te moeilijk waren. Begrijpelijke communicatie en informatie moet in meerdere talen beschikbaar zijn én ook toegankelijk.
Expliciet aandacht voor oplossingen voor kwetsbare niet-rechthebbenden daklozen is belangrijk. Tijdens de pandemie wisselde regelmatig het beleid rondom niet-rechthebbende dakloze mensen. Het betreft hier onder andere arbeidsmigranten en ongedocumenteerden. Zij waren in de lockdown periode welkom in de opvang. Later werd het beleid herzien en waren ze niet meer welkom. Tegelijkertijd zag men een toename van deze groepen onder de dakloze mensen. Deze wisselingen en de daaruit voortvloeiende onzekerheid leidden tot veel stress en ongerustheid onder niet rechthebbende daklozen.
Zowel de medewerkers van de gemeenten als van opvang en ervaringsdeskundigen hadden moeite met de ad hoc financiering van beleid tijdens de pandemie. Hoewel men begreep dat het onvoorspelbaar beloop van de pandemie vaak leidde tot wisselingen op korte termijn in het beleid (noodopvang weer open of dicht), leidde dit tot veel onrust onder dakloze mensen en medewerkers.
Tijdens de pandemie ontstonden er veel meer samenwerkingsverbanden tussen gemeenten en verschillende hulporganisaties zoals bijvoorbeeld straatdokters. Samenwerking die tot dusver maar moeilijk tot stand kwam. In regio’s waar samenwerking al voor Corona goed was, bleek het opzetten en uitvoeren van allerlei beleid rondom Corona makkelijker dan in de regio’s waar nog geen samenwerking was. Het is belangrijk om deze lokale samenwerkingen structureel te verduurzamen. Bovendien werkte out-reachend, laagdrempelige voorlichting over en uitvoer van vaccinatie op locatie door vertrouwde personen het beste.
De pandemie heeft laten zien dat het belangrijk is om medische zorg ten alle tijden toegankelijk te houden. Dit blijkt de enige manier om zicht te houden op de gezondheid van dak en thuisloze mensen en hen de noodzakelijke zorg te verlenen. Deze groep heeft veelal slechtere digitale vaardigheden of beschikt niet over de juiste middelen om gebruik te maken van e-Health of digitale consulten.
De meerwaarde van kleinschalige 24 uurs opvang is tijdens de pandemie duidelijk zichtbaar geworden. Dakloze mensen kwamen meer tot rust en hadden meer gevoel van privacy met name in opvanglocaties met eenpersoonskamers. Het gaf mensen de ruimte en rust om na te denken over toekomst, gezondheid en andere belangrijke doelen.
Mogelijk gemaakt door:
Het onderzoek Daklozen en corona, lessen voor de toekomst van medische zorg en opvang wordt uitgevoerd door het Radboudumc, de Nederlandse Straatdoktersgroep, en de GGD Amsterdam. In het consortium nemen ook Werkplaats COMO, Valente, en Zwerfjongeren Nederland deel. De studie is gefinancierd door ZonMw.
